Verduurzaming van verpakkingen

Hoe breng je verduurzaming van verpakkingen in de praktijk? Waar moet je aan denken en met welke aanpassingen kan je veel impact maken?

In de themasessie van 11 november 2021 interviewde onze verenigingsmanager Benita Beekhof circular packaging expert Niels van Marle van KIDV en Kirsten van der Sluijs, Brand & Sustainability Lead bij Nestlé Purina PetCare Nederland over verduurzaming van verpakkingen. Na het interview werd dit onderwerp uitgebreid besproken met leden, kennispartners en een verpakkingsleverancier. Dit artikel is een transcript van de besproken onderwerpen tijdens deze themasessie verduurzaming verpakkingen.

Wie aan de slag gaat met duurzaam verpakken, ontdekt vaak al snel dat er meer bij komt kijken dan het gebruik van minder of ander materiaal. Het ontwikkelen van succesvolle duurzame verpakkingen vraagt dat er ook gekeken wordt naar het verpakkingsproces en de logistiek, naar het aankoop- en weggooigedrag van klanten en naar de verpakkings- en duurzaamheidsstrategie van zowel de sector, als individuele bedrijven.

Bij veel leden van NVG is het verduurzamen van verpakkingen een belangrijk onderdeel van hun duurzaamheidsbeleid. Er wordt naar het product en de verpakking als geheel gekeken. Voorbeelden van verduurzaming van verpakkingen zijn bijvoorbeeld het zoeken naar oplossingen voor het verminderen van het aantal lagen binnen één verpakking (zgn. mono- of multilayer materiaal), of het onderzoeken van mogelijkheden tot verpakkingsvrij produceren. Tegelijkertijd staan in de huisdiervoedingsector uiteraard de voedselveiligheid en kwaliteit van de producten altijd voorop.

In het brancheplan van NVG uit 2015 waren de 4 R’en al een uitgangspunt: Reduce, Recycle, Renew en Reuse. Resource is er inmiddels bijgekomen. NVG wil haar leden graag inspireren tot verduurzaming en natuurlijk speelt duurzaam verpakken hierin een belangrijke rol. Binnen NVG hebben grotere en kleinere bedrijven de kans met elkaar samen te werken, zodat op alle niveaus informatie verkregen kan worden en kansen kunnen worden ontdekt. Multinationals hebben grotere budgetten en volume, kleinere bedrijven kunnen vaak sneller en makkelijker schakelen. Door ervaringen en toekomstideeën ten aanzien van duurzaam verpakken te delen, leren we van elkaar.

Het financiële aspect van verduurzaming is voor veel bedrijven een belangrijke factor. Niels geeft aan dat hierbij aandacht moet zijn voor true pricing; Bedrijven geven aan dat duurzame verpakkingen vaak duurder zijn. Maar wat zijn de maatschappelijke kosten van het huidige product? Wat zijn de verborgen kosten die vervuiling en CO2 impact meenemen? Zijn duurzame oplossingen op de lange termijn niet veel goedkoper? Het vraagt een duurzaamheidsvisie van een bedrijf, en een financiële buffer om nu al te kunnen investeren in de onkosten van de toekomst.

Het KIDV stelt dat grotere stappen gemaakt kunnen worden door binnen de sector (of sector overstijgend) gezamenlijk te kiezen voor eenzelfde oplossing. Het is efficiënter als  input materialen van de recycling homogener wordt, omdat het dan gemakkelijker is om er kwalitatief betere materialen van te maken voor lagere kosten. Bedrijven kunnen pre-concurrentieel kijken naar ontwerprichtlijnen voor de beste structuur van de verpakking, die duurzaamheid bevordert, maar toch voldoende ruimte geeft voor een eigen merkidentiteit.

Vanuit Oerlemans Plastics B.V. was Thijs van de Koppel te gast bij de themasessie. Het is goed om te zien dat er vanuit de branche nagedacht wordt over duurzaam verpakken en dat er diverse pilots lopen. Ook verpakkingsleveranciers zijn bezig met innovatieve oplossingen. Thijs geeft aan dat er bijvoorbeeld bij hen gewerkt wordt aan het produceren van recyclebaar laminaat. Er wordt nieuw materiaal ontwikkeld wat PET en PP in de toekomst zal vervangen maar wel aan dezelfde eisen zal voldoen. Ook wordt er materiaal ontwikkeld wat aluminium op dezelfde manier zal vervangen. De combinatie van deze twee materialen zal leiden tot een nieuw soort verpakking met de juiste barrière-eigenschappen voor o.a. huisdiervoeding. Thijs geeft aan dat we samenwerkend tot goede, duurzame oplossingen komen.

Als grote en kleine bedrijven zo zuiver mogelijk gaan produceren, kunnen de materialenfabrikanten ook kijken of zij de producteigenschappen kunnen bereiken waar vraag naar is. Er is een Europees platform wat zich hierop richt: CEFLEX. Zij richten zich op flexibele verpakkingen voor een circulaire economie. Hoe ziet de markt er nu uit, welke materialen gaan nu rond? Wat is op dit moment de beste strategie om je verpakkingen te ontwerpen zodat ze nu of later makkelijker circulair worden?

Bron: Ceflex

Kirsten benadrukt het belang van kijken buiten je eigen bedrijf en zelfs je eigen grenzen. Elk land heeft eigen afvalstromen. Die zijn complex, maar beter op te lossen als er gezamenlijk wordt opgetrokken. Nederland wordt vaak als pilot-land gebruikt omdat het goed georganiseerd is. Tussen België en Nederland wordt al wel veel samenwerking gezocht, maar binnen Europa alleen al zijn grote verschillen te vinden. Bijvoorbeeld door geografische verschillen, maar ook door de wisselende intensiteit in wetgeving. Ook voor meertalige verpakkingen zorgen deze verschillen voor steeds grotere uitdagingen.

Technologische ontwikkelingen zorgen voor kansen. Zo kan je met een verpakking gericht communiceren en focussen op de details die de specifieke consument nodig heeft. Ook wordt er gekeken naar scaninstallaties in afvalsorteercentra, die de grondstoffen kunnen herkennen van verpakkingen. De keerzijde hiervan is echter dat de consument dan niet meer zelf hoeft te scheiden, waardoor er ook minder bewustwording zal zijn. Het koopgedrag is immers onderdeel van het milieuprobleem. Als de vuilnisbak voor plastic vol zit met PMD, zet dit de consument wel aan het denken. Geconcludeerd wordt dat er sprake is van gedeelde verantwoordelijkheid; de consument, fabrikanten en sectororganisaties moeten allemaal meer stappen gaan zetten om duurzaamheidsuitdagingen aan te gaan.

Voorafgaand aan de themasessie werd een korte enquête onder NVG leden en partners uitgezet, waaruit de volgende zaken naar voren kwamen ten aanzien van het verduurzamen van verpakkingen:

• De afgelopen 5 jaar hadden de meeste lidbedrijven aandacht voor het verduurzamen van verpakkingen. 90% wil binnen 5 jaar beleid (door)ontwikkelen hiervoor. Het moment is dus nu!
• Veel leden zijn bezig met het vormen van beleid ten aanzien van recyclaat materiaal.
• 30% van de NVG leden gebruikt verpakkingen van monomateriaal, 70% gebruikt multilayer. Een groot percentage leden denkt na over switchen naar monomateriaal.
• 60% van de leden gaf aan informatiebehoefte te hebben over omschakelen van multilayer naar mono.
• 95% van de leden is het eens met de stelling dat samenwerking via NVG op het gebied van verduurzamen van verpakkingen, kansen biedt voor zowel het bedrijf als de sector zelf.

Focus aanbrengen | Niels geeft nogmaals aan dat het afstemmen van één standaard het meeste effect geeft. Het is belangrijk om als sector gezamenlijk te kijken naar thema’s waar informatievoorziening en samenwerking nodig zijn. Je kunt echter niet alles in één keer veranderen. Start bijvoorbeeld bij de categorie nat- en/of droogvoer. Wat kunnen we als groep hierin aanpakken? Verpakkingsloos werken is een mooi initiatief, maar het zou zonde zijn als vervolgens de winkels volhangen met dispensers per merk. Waar kunnen we een standaard van maken? Denk bijvoorbeeld aan de koffieindustrie, zij kijken ernaar om de aluminium koffiecupjes gezamenlijk in te zamelen zodat ze gezamenlijk gerecycled kunnen worden in speciale processen. In huisdiervoeding zou je kunnen nadenken hoe deze als geheel beter ingezameld en gerecycled kunnen worden.

Welke vragen moet je jezelf stellen? | Met vragen of ideeën kan je als lidbedrijf of partner van NVG altijd contact opnemen met het KIDV. Lees wel eerst dit artikel, de online vraagbaak van het KIDV of hun Kennisbank om te kijken of jouw vraag wellicht al bekend is. Een vraag die bijvoorbeeld vaak wordt gesteld is: ‘ik gebruik nu materiaal X, wat kan ik aanpassen om dit duurzamer te maken?’ Maar het is belangrijk niet alleen naar het materiaal te kijken. Kijk vanuit een zo breed mogelijk perspectief naar de product-verpakkingscombinatie.

Stel je eisen bij | Niels geeft aan dat mensen vaak blijven kijken naar verpakkingen die dezelfde eigenschappen behouden, maar wel recyclebaar zijn. Dat lijkt logisch, maar als je niets verandert aan je eisen, zal er aan de uitkomsten vaak ook niet veel veranderen. Kijk bijvoorbeeld eens naar je THT: is het echt nodig dat producten bijvoorbeeld meer dan 18 maanden goed blijven? Kan een kortere houdbaarheidsduur wellicht al voldoende zijn? Welke eisen aan verpakkingen kunnen omlaag worden bijgesteld, zodat de verpakkingen bijvoorbeeld uit mono materialen met een lagere barrière gemaakt kunnen worden? Materiaalleveranciers én huisdiervoedingproducenten kunnen wellicht gezamenlijk tot werkbare oplossingen komen. Uiteraard zijn er safety margins en moet de houdbaarheid passen bij het logistieke proces, maar doorlooptijd blijkt in de praktijk veel korter te kunnen zijn.

Wat wil de consument nu écht? | Er wordt binnen de sector al getest met monomateriaal en de (kortere) houdbaarheid van de producten. De consument heeft doorgaans weinig last van een kortere THT en dat biedt kansen! Wel moet rekening gehouden worden met het verkoopbeleid. Als een traditie ontstaat van aanbiedingsjagers, kan dit leiden tot ‘hamsteren’ door consumenten en daarmee ook weer leiden tot een verwachting van een hogere houdbaarheid.

Zorg dat je ook binnen je organisatie alle lagen meekrijgt | Niet altijd staan alle afdelingen binnen het eigen bedrijf te juichen bij het gebruik van nieuwe materialen. Er wordt nog wel eens gevreesd dat er concessies moeten worden gedaan qua uitstraling. Discussies moeten ook gevoerd worden met deze afdelingen. Neem de gehele supply chain zoveel mogelijk mee. Welke gevolgen zijn er voor de fabriek? Ook al is de top aan boord, ook de middenlagen van het bedrijf moeten mee willen gaan!

 Over het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV)
Het KIDV adviseert bedrijven die hun verpakkingen willen verduurzamen met kennis en tools, zoals Recyclechecks en het zogenoemde Vijf perspectieven model voor duurzaam verpakken. Met de Recyclechecks kan een bedrijf vaststellen of een verpakking goed recyclebaar is. Het Vijf perspectieven model helpt bedrijven om vanuit verschillende hoeken naar de verduurzaming van product-verpakkingscombinaties te kijken. Verder heeft het KIDV de Sustainable Packaging Compass opgesteld om de duurzaamheid van een verpakking te bepalen aan de hand van drie pijlers: recyclebaarheid, circulariteit en milieu-impact. Het is ook mogelijk om huidige product-verpakkingscombinaties te vergelijken met andere alternatieven.

Het KIDV geeft Advies op Maat-sessies aan bedrijven en organiseert regelmatig Verdiepingsbijeenkomsten, webinars, trainingen en workshops. Kijk voor het volledige aanbod op www.kidv.nl.

Bij het KIDV werken diverse verpakkingskundigen, onder wie Rolf van Sprang; hij heeft ruime ervaring in de petfoodbranche en kennis over onze sector is dus aanwezig.